Een klein virus sprong succesvol over naar een nieuwe gastheer: de mens. Verpleegkundigen liepen vervolgens hun longen uit het lijf. Ondernemers kwamen tot een benauwende stilstand. En binnen het onderwijs stond verborgen talent op en maakte een succes van de digitale lessen. Wat hebben wij gemeen met dit virus en wat kunnen we daaruit leren?
Elk organisme kent meerdere cycli van op- en neergang. Die cycli herhalen zich op het niveau van het individu, de populatie, de soort, het ecosysteem en het universum. En ze beïnvloeden elkaar: voldoende voedsel leidt tot meer prooidieren, leidt tot meer roofdieren, waarna het aantal prooidieren weer afneemt. Als het ecosysteem waarin zij leven onder druk staat, dan komen ze samen in een negatieve spiraal en moeten op zoek naar nieuwe kansen. Voor virussen is die kans het overspringen naar een nieuwe gastheer. De coronavirussen leven al eeuwen in vleermuizen en vinden nu hun weg naar de mens. Wij zijn beiden spelers in de populatiedynamica, maken deel uit van één systeem en kunnen ons daar niet aan onttrekken.
Levenscycli kennen een universeel verloop, die dus ook voor de mens geldt en voor de teams en organisaties waarin zij zichzelf organiseert. Het goede nieuws is dat we die cycli niet lijdzaam hoeven te ondergaan. We hebben invloed op het verloop van onze cyclus, zoals we invloed hebben op het verloop van de epidemie.
De universele levenscyclus bestaat uit zeven fasen: begin, groei, stabiliteit, turbulentie, chaos, loslaten en bezinning/rouw. Ze zijn voor iedereen te herkennen. In kleine dingen, zoals het weer op de fiets stappen nadat je bent gevallen. En in grote dingen als geboorte en dood. Het begin is vaak mooi en kwetsbaar. Daarna komen we tot wasdom. Velen zouden willen dat het eeuwig zo blijft, maar eens ontstaat er turbulentie. Die turbulentie gaat over in chaos, die er ook uit kan zien als stilstand. Als we ons best doen, kunnen we vanuit de chaos een glimp zien van een nieuw begin. Dat geeft zicht op wat we hebben los te laten om verder te komen. Maar het kan ook zijn dat de dingen ons loslaten en de chaos daarmee samenvalt. Loslaten is het einde van iets -bijvoorbeeld van oude normen en waarden- maar er is ook altijd een deel dat doorgaat. Om goed opnieuw te beginnen moeten we tijd nemen om te rouwen, te bezinnen en te leren. Nemen we die niet, dan is de kans groot dat we snel weer in turbulentie verkeren en opnieuw van onze fiets vallen.
Turbulentie ontstaat als ons gedrag niet aansluit bij wat nodig is. Dat kan komen doordat we in het verleden niet het juiste hebben geleerd of losgelaten. Maar ook omdat de wereld om ons heen verandert en we ons nog niet hebben aangepast. We hebben de neiging turbulentie te negeren, onder water te houden en conflicten te vermijden. Ons verlangen daarbij is om terug te keren naar oude stabiliteit. Maar het leven kan alleen voorwaarts geleefd worden. De weg is dóór de chaos, maar de manier waarop is aan ons. Het kan met de ogen dicht, met veel vallen en opstaan, maar ook met een goede voorbereiding. De chaos verdragen en er bedachtzaam doorheen gaan, leidt uiteindelijk weer tot controle.
Met voldoende veerkracht zijn we in staat om de cycli te doorlopen in het tempo dat past bij de veranderende omgeving. Het natuurlijk ondergaan van de fasen, kan langdurige stilstand, voortgaand conflict, straffe pijn of diepe depressies voorkomen. Daarbij is elke situatie uniek en is er een verscheidenheid binnen de groep. Vaak is de ene helft al met iets nieuws begonnen, terwijl een ander deel nog midden in de rouw verblijft.
Het succesvolle ‘nieuwe begin’ van dit virus beïnvloedt de levenscycli van onze organisaties. Het heeft scholen een zetje uit de stilstand gegeven, doordat het les geven in schoolgebouwen moest worden los gelaten. Dat geeft ruimte aan improvisatietalent. Het heeft het digitale onderwijs in een stroomversnelling gebracht. Het heeft ziekenhuizen gedwongen alles los te laten en hard aan de slag te gaan met iets nieuws: het virus bedwingen. Nu ze terugkeren naar ‘normaal, zal dat niet hetzelfde blijken te zijn. Er is nog veel te rouwen om verder te kunnen. Het virus heeft ondernemers in een onzekere chaos gebracht, waarbij de zoektocht gaande is van wat kan of moet worden losgelaten. Het heeft de al aanwezige turbulentie in sommige groepen onder water geduwd, waar het buiten het zicht en de invloed van de groep heeft kunnen doorwoekeren, om nu tot een uitbarsting te komen. Het virus heeft onze wereld blijvend veranderd en daar hebben we ons op aan te passen. Of we nu willen of niet.
